Bağırsaklarımız İkinci Beyin mi?

Başlık 2: Bağırsaklarımız İkinci Beyin mi?

Son yıllarda sağlık alanında çok kıymetli çalışmalar yapılmakta. Bu çalışmalar sadece modern tıp alanında olmamakta, geleneksel tıp olarak adlandırılan GETAT alanında da yapılmaktadır. Allah’ın özenerek yarattığı insanın vücudunda bütün sistemler birbirine bağlı olarak inanılmaz bir sistem ile çalışmaktadır. İnsan vücudunda farklı görevleri bulunan bu sistemler arasında yer alan sinir sistemi ile sindirim sistemi birbiriyle ilintili şekilde hareket etmektedirler. Zira sağlıklı bir sinir sistemi için hiç şüphesiz sağlıklı bir sindirim sistemi olması gerekir.

Bilim adamlarının yaptığı çalışmalarda ikinci beyin olarak vurgulanan bağırsaklar ile beyin arasında çift yönlü bir ilişki söz konusudur. Bu ilişki hem yukarıdan aşağıya doğru hem de aşağıdan yukarıya doğru gerçekleşmektedir. Ama en fazlada aşağıdan yukarıya doğru iletilen bir mesaj vardır. Bu durumda sindirim sisteminin önemi bir kat daha ortaya çıkarmaktadır. Sağlıklı bir sindirim sistemi için de elbette sağlıklı bir beslenmenin önemi ortaya çıkmaktadır. Zaman zaman ruh sağlığımızı etkileyen panik ve stres oluşturan, korkuya sebep olan, kaygı verici olaylar karşısında vücudumuzda ilk tepkiyi veren sistemimiz sindirim sistemidir. Ancak bunun ortaya çıkışında ana etken sindirim sisteminde ortaya çıkan arızalardır. Dışkılama alışkanlığında yaşanan değişiklikler, bağırsaklarımızın düzgün çalışmaması gibi. Günümüzde yapılan birçok araştırmada bunu ortaya koymaktadır. Depresyon başta olmak üzere ruh sağlığı ile ilgili birçok hastalıkta insanın sindirim sisteminin düzenli çalışmaması sonucunda, sağlıklı mikrobiotaların oluşmamasının sebep olduğu ortaya koyulmuştur.

Beyin ile bağırsak arasındaki bağlantıyı “Vagus” siniri denilen önemli bir sinir ağı sağlamaktadır. Ayrıca bağırsak civarında başlayıp beyine devam etmekte olan bir enterik sinir sistemi de bulunmaktadır. Bu iki sistem beyin ile bağırsak arasındaki bağlantıyı bazen birlikte bazen ise ayrı ayrı kurmaktadırlar. Dolayısıyla bağırsaklarımıza giren her şey bir şekilde beynimizi etkilemektedir. Eğer vücudumuz için sağlıklı ve doğru olan şeyleri yersek beyne iyi haberler gider. Aksi durumda da kötü haberler gider. Beyin bağırsak arasındaki bu ilişki sağlıklı bir yaşam sürmemiz için ne kadar büyük önem taşıdığını basitçe izah etmiş olduk. 

Gelelim bağırsaklarımızın ikinci bir beyin olup olmadığına. İnsanın beynini her yönüyle etkileyen bağırsak dışında ikinci bir organ yoktur. O nedenle doğru ve sağlıklı çalışan bir beyin için sağlıklı bir sindirim sistemi kaçınılmazdır. Sağlıklı bir sindirim sistemi için de sağlıklı beslenme esastır. İşte bütün mesele de burada düğümleniyor. Yani her şeyin başı beslenme alışkanlığımız. Sağlıklı bir sindirim sitemi için bir başka değişle sağlıklı çalışan bağırsaklar için de doğru beslenmemiz gerektiğinden yola çıkarak yapılması gereken en önemli iş, işlenmiş, hazır paket gıda tüketiminden kaçınmaktır. Onun yerine taze sebze, meyve tüketimine önem vermek, yeterli sıvı tüketimi yani günlük yeterli miktarda su içilmesini sağlamak ve günlük yeterli düzeyde sağlıklı uyku uyumak gerekir. Bunlarla birlikte bağırsak mikrobiotasını sağlıklı tutabilmek adına probiyotikler yönünden zengin olan ürünler ile beslenmek gerekir. Geleneksel Türk beslenmesinde yer alan evde mayalanarak yapılan yoğurt, kefir, tarhana, evde yapılan turşu ilk akla gelen probiyotikler yönünden zengin besin maddeleridir. Bu besin maddelerini tüketerek bağırsaklarımızda bulunan yararlı bakteri sayısını artırmamız mümkündür. Stres yine aynı şekilde bağırsak sağlığını olumsuz etkileyen önemli bir faktördür o nedenle olabildiğince stresten uzak bir hayat yaşamaya çalışmalıyız. Sağlıklı bir sindirim sistemi için olmazsa olmazlar arasında stressiz yaşam gelmektedir.

19. yüzyıl ortalarında Alman bir nörolog tarafından bağırsaklar üzerinde başlatılan çalışmalar son yıllarda oldukça ilerlemiş ve bağırsakların önemi konusunda çok önemli bulgular ortaya koyulmuştur. Bağırsakların vücuttaki tek işlevi sadece besinlerin sindirimi ve emilimi olmadığı ortaya koyulmuş ve bağırsakların sahip oldukları sinir hücreleri, mikroorganizmalar ve salgıladıkları birçok madde ile vücutta adeta ikinci bir beyin gibi çalıştıkları tespit edilmiştir. Yemek borusundan başlayıp anüste son bulan bu ikinci sinir sistemine yukarıda da değindiğim gibi “Enterik Sinir Sistemi” olarak isimlendirilmektedir. Bu sistemde içinde yaklaşık 500 milyon sinir hücresi bulunduğu ifade edilmektedir. Bu sistem vücudumuzda merkezi sinir sistemi ile birlikte çalışmasını sürdürmektedir.

İnsan embriyosunun gelişimi esnasında beyin ve bağırsaklar köken olarak aynı hücre grubundan gelir ancak ilerleyen süreçte birbirlerinden farklılaşırlar. İnsan vücudunda sinir sisteminin en büyük organı olan beyinden sonra en çok sinir hücresine sahip olan organ hiç şüphesiz bağırsaklardır. Bu sinir hücreleri sayesinde bağırsaklar aynı beyin gibi hissedebilir, hatırlayabilir ve aldığımız kararlarda etkili olabilir. Bu sinir hücrelerinin kontrolünde salgılanan bazı hormonlarda vücut sağlığımız için etkin rol oynamaktadır. Yine bununla birlikte bağırsaklarımız yanı sıra sinir hücrelerinde yaşayan mikroorganizmalarda sağlığımız açısından son derece kıymetli bir rol üstlenmektedir.

Sindirim sisteminin yani bağırsakların vücutta en çok rol oynadığı alanlardan biri de ruh sağlığıdır. Bağırsaklar ruh sağlığına salgıladıkları seratonin, dopamin ve opiat gibi kimyasallar aracılığı etki etmektedir. Mutluluk hormonu olarak bilinen seratonin hormonunun çok büyük bir kısmı yaklaşık %90-95’i bağırsaklar tarafından salgılanmakta ve beyin ile bağırsak sisteminin karşılıklı etkileşimi de bu hormon düzeyleri sayesinde ayarlanmaktadır. Bu hormonların az salgılanması durumunda duygu durumumuz mutsuzluğa doğru bir meyil alır. İşte bütün bu araştırmalar göstermektedir ki, bağırsakların sadece sindirim sisteminin bir parçası olmadığı adeta ikinci bir beyin olduğunu ortaya koymaktadır. O nedenle bağırsak sağlığına dikkat emeliyiz. Daha doğrusu sindirim sistemimizin doğru ve sağlıklı çalışması için doğru ve sağlıklı beslenme yöntemini tercih etmemiz gerekir.

Son olarak şunu ifade edelim. Aslında beynimiz, aldığı kararları kendi başına bağımsız bir şekilde vermemektedir. İkinci beyin olarak nitelendirdiğimiz ve karar verme sürecimizde etkili olan bağırsak, beynin kendisine gönderdiği bilgi deposundan geri bildirim alarak hareket etmektedir.